اثر فواصل اسپرم‌گیری مولدین سنین مختلف قزل‌آلای رنگین‌کمان (Oncorhynchus mykiss) بر تحرک اسپرم، اسپرماتوکریت و چشم‌زدگی تخم

چکیده تحقیق حاضر در سال 1387 و در مرکز تکثیر و بازسازی ذخایر آزاد‌ماهیان شهید باهنر کلاردشت به‌مدت 2 ماه انجام شد. بدین‌منظور، از مولدین 3 سطح سنی (+2، +3 و +4) ساله و در هر سن تعداد 9 مولد استفاده شد. در هر سن 3 تیمار از لحاظ فواصل زمانی اسپرم‌گیری در نظر گرفته شد. مولدین نر در سه تیمار که فواصل اسپرم‌گیری در آنها به‌ترتیب، هر یک هفته یکبار (8 بار در طول دوره)، هر 10 روز یکبار (6 بار در طول دوره) و هر دو هفته یکبار (4 بار در طول دوره) بود، اسپرم‌گیری شدند. نتایج نشان داد که میزان اسپرماتوکریت در مولدین +2 ساله‌ای که با فاصله 10 روز و 14 روز در میان اسپرم‌گیری شده‌اند، تفاوتی وجود نداشت و بالاترین میزان بود. میزان اسپرماتوکریت در سطح سنی +3 ساله اختلاف معنی‌داری داشت، بدین‌گونه که مولدینی که به‌طور 14 روز در میان اسپرم‌گیری شدند، بالاترین میزان اسپرماتوکریت را داشتند (76/0±16/46 درصد). در مولدین نر +4 ساله در تیمارهای متفاوتی که با فاصله 10 روز و 14 روز در میان اسپرم‌گیری شده‌اند، میزان اسپرماتوکریت بالاترین میزان بود و این دو تیمار اختلاف معنی‌داری را با هم نشان ندادند. مدت زمان تحرک اسپرم در تیمارهای متفاوت سن +2 سالگی، هیچ اختلاف معنی‌داری را با هم نشان ندادند اما در سن +3 سالگی، مولدینی که با فاصله یک هفته در میان اسپرم‌گیری شده بودند، بالاترین میزان تحرک را نشان دادند (5/0±26 ثانیه). در سن +4 سالگی، در تیمارهایی که با فاصله یک هفته و 10 روز درمیان از مولدین نر اسپرم‌گیری به‌عمل آمده بود، مدت زمان تحرک اسپرم بالاترین میزان بود که به‌ترتیب معادل (2/1±28 ثانیه) و (28/0±16/27 ثانیه) بود. در تیمارهای متفاوت سن +2 سالگی، اختلاف معنی‌داری در میزان چشم زدگی در مشاهده نشد. میزان چشم‌زدگی در مولدین +3 ساله‌‌ای که با فاصله 10 روز و 14 روز در میان از آنها اسپرم‌گیری به‌عمل آمده بود، اختلاف معنی‌داری نداشت و بالاترین درصد چشم‌زدگی تخمک‌ها در این تیمارها مشاهده شد. در سن +4 سالگی میزان چشم‌زدگی در مولدینی که با فاصله 10روز یکبار و 14 روز یکبار اسپرم‌گیری شده بودند، بالاترین میزان بود. در مقایسه تیمارها، میزان اسپرماتوکریت در تیمارهایی که 14 روز در میان اسپرم‌گیری شدند، بالاترین میزان و در اسپرم‌گیری هفتگی کمترین میزان بود. اسپرم‌گیری هفتگی بیشترین میزان تحرک اسپرم را دارا بوده، درحالی که اسپرم‌گیری 14 روز در میان بالاترین درصد چشم‌زدگی را به خود اختصاص داد. جمع‌بندی نهایی موید آن است که بهترین سن مولد نر ماهی قزل‌آلا جهت انجام لقاح، سن +2 و +3 سالگی می‌باشد و بهترین فاصله زمانی اسپرم‌گیری 10 روز و دو هفته یکبار می‌باشد.